Религија

 Комунизмот различен од атеизмот

Целото револуционерно движење нужно ја наоѓа и својата емпириска и својата теоретска основа во движењето на приватната сопственост - поточно, во тоа на економијата. Оваа материјална, веднаш воочлива приватна сопственост е материјално воочливиот израз на отуѓен човечки живот. Неговото движење - производството и потрошувачката - е воочливото откровение на движењето на целото производство до сега, т.е., реализацијата или реалноста на човекот. Религијата, семејството, државата, законот, моралот, науката, уметноста итн., се само посебни начини на производство и спаѓаат под неговиот општ закон. Позитивната трансценденција на приватната сопственост како присвојување на човечкиот живот, значи, е позитивната трансценденција на сето отуѓување - односно враќање на човекот од религијата, семејството, државата итн., кај неговото човечко, односно, општествено, постоење. Религиозното отуѓување како такво се случува само во рамките на свеста, на внатрешниот живот на човекот, но економското отуѓување е она на реалниот живот; затоа нејзината трансценденција ги опфаќа двата аспекти. Очигледно е дека почетната фаза на движење меѓу различните народи зависи од тоа дали вистинскиот признат живот на луѓето се манифестира повеќе во свеста или во надворешниот свет - е поидеален или реален. Комунизмот започнува од каде започнува атеизмот (Роберт Овен), но атеизмот е на почетокот сè уште далеку од тоа да биде комунизам; навистина, сè уште е во најголем дел апстракција. Затоа, филантропијата на атеизмот е само филозофска, апстрактна филантропија, а таа на комунизмот е одеднаш реална и директно наклонета кон дејствување. (Paris Manuscripts, 1844, Private Property and Communism)

Идентичноста на филозофијата и религијата

„Големиот успех на Фојербах е: (1) Доказот дека филозофијата е ништо друго освен религија претставена во мислата и објаснета од мислата, односно, друга форма и начин на постоење на отуѓувањето на суштината на човекот; оттука подеднакво да се осуди; (2) Воспоставување на вистински материјализам и реална наука, со тоа што општествениот однос на „човек до човек“ го постави како основен принцип на теоријата; (3) Неговото спротивставување на негацијата на негацијата, којашто тврди дека е апсолутна позитивност, самоодржлива позитивност, позитивно заснована врз себе.“ (Critique of the Hegelian Dialectic and Philosophy as a Whole, p. 64)

„Сè додека и последната капка крв ќе тече низ апсолутно слободното срце што го покорува светот, филозофијата, заедно со Епикур, постојано ќе им извикува на своите противници: Безбожен не е оној кој ги презира боговските маси, туку кој клони кон мислењата на масите за боговите. Филозофијата тоа не го крие. Она што го исповедал Прометеј: со припрости зборови, спрема сите богови одгледувам омраза – тоа го исповедува и таа самата, тоа е нејзината сопствена девиза против сите небесни и земски богови, кои човечката самосвест не ја признаваат како врховно божество. Покрај самосвеста не е потребен ниеден бог.“

(K. Marx, Razlika između Demokritove i Epikurove filozofije prirode, Beograd, 1963, стр. 5)

„Така целта на дејствувањето е апстрахирање, избегнување на болката и збунетост, атараксија. Така она што е добро претставува бегање од лошото, така уживањето е избегнување на страдањето. Најпосле, каде апстрактната поединечност се јавува при врвот на својата слобода и самостојност, во својот тоталитет, таму постоењето што се избегнува, е сосема доследно, секое постоење: и заради тоа боговите го избегнуваат светот, и не се грижат за него, и живеат вон него.“

(K. Marx, Razlika između Demokritove i Epikurove filozofije prirode, Beograd, 1963, стр. 24)

„Во религијата воопшто производите на човечките размислувања изгледаат како да се самостојни обличија, обдарени со сопствен живот, и кои се наоѓаат во однос спрема себе како и со луѓето.“ 

(К. Маркс, Капитал, том 1, стр. 37, издание кирилица, Белград, 1947)

„Човекот кој во фантастичната стварност на небото, каде што бараше натчовек, најде само одраз на самиот себе, нема да биде наклонет да наоѓа само привидност на самиот себе, само нечовек таму каде што ја бара и мора да ја бара својата вистинска стварност.“ 

(Маркс-Енгелс, Дела, том 3, стр. 150)

„Само човекот може да биде таа туѓа сила над човекот, а не боговите, не природата.“ 

(Маркс-Енгелс, Рани радови, стр. 205)

„Неопходно е да се помине низ овој противречен облик, исто како што човек во своето првобитно религиозно сознание мора да си ги претстави духовните сили како независни сили. Тоа е процес на отуѓување на неговиот сопствен труд.“ 

(K. Marx, “Grundrisse”, S. 395)

„Учењето кое проповеда блаженство во клањањето и презирањето на самиот себе наполно одговара на храбрите калуѓери, но никогаш нема да им одговара на решителните луѓе, особено за време на борбата.“

(Маркс-Енгелс, „Циркулар против Крига“, Дела, том 4, на руски, стр. 14)

„Изгледа дека е тоа природен закон што сиромасите во извесен степен се лекомислени, така што секогаш ги има за вршење на најниските, најизвалканите и најпростите функции во заедницата. Количината на човечката среќа со тоа многу се зголемува, поделикатните луѓе се ослободени од ринтањето, па непречено можат да се посветат на повисоки позиви... Законот за сиромашните има за тенденција да ја разурне убавината и хармонијата, симетричноста и редот на овој систем, кој на овој свет е дело на бога и природата.“ 

(Еден протестантски теолог, кого Маркс го цитира во I том на „Капиталот“, стр. 542, Белград, 1947, кирилично издание)

„И воопшто религиозниот одраз на стварниот свет може да се изгуби дури тогаш кога односите на практичниот, секојдневен живот од ден на ден на луѓето видливо ќе им ги покажуваат разумните односи меѓу нив и спрема природата. Обликот на процесот на општествениот живот, т.е. процесот на материјалното производство, ќе го симне од себе мистичниот маглив превез само кога како производ на слободно здружени луѓе ќе стои под нивна свесна контрола. А ова бара таква материјална основа на општеството или таква низа материјални услови на егзистенција, кои и самите пак се самоникнат производ на долгата и тешка историја на развојот.“ 

(К. Маркс, „Капиталот“, том I, стр. 43, Белград, 1947)

„Со поопштествувањето на средствата за производство и ставањето на производството под свесна планска општествена контрола, исчезнува и последната надворешна сила која сега уште се одразува во религијата, а со неа исчезнува и самото религиозно одразување, од простата причина што тогаш нема веќе што (?!) да се одржува.“ 

(Ф. Енгелс, „Анти-Диринг“, Дела Маркса и Енгелса, том 31, стр. 241 до 242, Београд, 1974)

„Спрема бога никој полошо не се однесува од природниците кои во него веруваат. Материјалистите просто ја објаснуваат состојбата на работите, не впуштајќи се во фразеологија од сличен вид; последново го прават само тогаш кога натрапничавите верници сакаат да им го натурат бога, и во тој случај тие одговараат накусо: „Величество, јас немав потреба од таква хипотеза.“ (Така, имено, му одговори Лаплас на Наполеон на прашањето зошто во својот „Трактат за небеската механика“ дури и не го споменува творецот на светот.) 

(Маркс-Енгелс, „Дела“, том 31, стр. 386-387, Белград, 1944)

„Секој мора да има можност да ја исполнува својата верска како и својата телесна потреба, а полицијата во тоа да не го пика носот. Но работничката партија морала при оваа згода сепак да ја изрази својата свест за тоа дека буржоаската „слобода на совеста“ не е ништо друго освен поднесување на сите можни видови верска слобода на совеста, а дека таа, поскоро, се стреми да ја ослободи совеста од верските сеништа. Меѓутоа, не се сака да се пречекори „буржоаското“ ниво.“ 

(Маркс, Критика на Готската програма)