Комунизам

Семејството во комунизмот

„Со префрлување на средствата за производство во заедничка сопственост, семејството престанува да биде економска единица на општеството. Одржувањето на домот се претвора во општествена индустрија. Негата и образованието на децата станува јавна работа…“

(Фридрих Енгелс, Потекло на семејството, приватна сопственост и држава, 1884)

Комунизмот како економија на време

„Врз основа на комунистичко производство, определувањето на времето останува, се разбира, од суштинско значење. Колку помалку време му треба на општеството за производство на пченица, говеда и сл., толку повеќе време добива за друго производство, материјално или духовно. Исто како и кај поединецот, разноликоста на неговиот развој, неговото уживање и неговата активност зависи од економизирањето на времето. Економијата на времето, на ова на крајот се сведува целата економија. Општеството, исто така, треба да го дистрибуира своето време на наменски начин, за да постигне производство соодветно на неговите целокупни потреби; исто како што поединецот треба да го дистрибуира своето време правилно за да постигне знаење во соодветни размери или за да ги задоволи различните барања на неговата активност. Така, економичноста на времето, заедно со планираната распределба на работното време меѓу различните гранки на производството, останува првиот економски закон врз основа на комунистичко производство.“

(Marx, Grundrisse, 1857: Notebook I – The Chapter on Money)

Рационализација на општественото работно време

„Само таму каде што производството стои под вистински однапред определена контрола на општеството, општеството воспоставува врска меѓу обемот на општественото работно време, применето во производство на определени артикли, и обемот на општествената потреба што треба да се задоволи со овие артикли.“ 

(Капиталот, том трети, мак.изд., стр. 173)

Шумарство при заедничко производство

„При заедничкото производство капиталот вложен за придобивање шумска почва отпаднува и сега се поставува прашањето, колку површини може заедницата да одземе од ораниците и ливадите за шумарско производство.“ 

(Капиталот, том втори, стр. 216, мак.изд.)

Комунизмот како економија на време

„Кога се претпостави заедничко производство, нормално да одредувањето на времето останува битно. Што помалку време на општеството му треба да би произвело пченица, стока, итн., тоа повеќе време ќе добие за друго производство, материјално или духовно. Како и кај поедини индивидуи така и кај општеството сестраната развиеност, уживање и дејност зависат од штедењето на време, на тоа најпосле се сведува целокупната економија. Како што поединецот мора исправно да го распореди своето време да би во соодветни размери стекнал знаења или да би задоволил различни барања за своите дејности, така и општеството мора целисходно да го распореди своето време да би постигнало производство според своите целокупни потреби. Економизирање со времето како и планска расподелба на работното време на различни гранки на производството останува, ... прв економски закон врз основа на заедничкото производство. Тој дури постанува закон во многу повисок степен. Но, тоа е сепак битно поразлично од мерењето со разменски вредности (на трудот или производите на трудот) со работно време. Работењето на поединецот во иста гранка на трудот и различните видови на работа се само различни квантитативно но и не квалитативно што претпоставува само квантитативна разлика на стварите, истоветност на нивните квалитети. Значи, квантитативно мерење на трудовите претпоставува еднородност, истоветност на нивните квалитети.“ 

(МЕД, том 19, стр. 74-75)

Во комунизмот производството на жито се планира во случај на лоша жетва

„Кревањето на цената од житото над таа што е дадена со кревањето на неговата вредност поради лошата жетва секако ќе биде помала во „социјалната држава“, отколку со денешното лихварење со житото. Но, тогаш „социјалната држава“ однапред ќе го уреди производството така што годишниот прилив на жито само сосем минимално да зависи од измените на времето. Обемот на производството – приливот и употребата со тоа ќе бидат рационално регулирани.“ 

(Маркс, Капиталот, том 1, стр. 702, Мисла, Скопје, 1975 год.)

Укинување на парите

„Кога би се укинале парите би зачекориле на повисок општествен степен на развој или би биле вратени назад во варварство.“ 

(МЕД, том 19, стр. 106)

Комунизмот како решение на сите антагонизми

„Комунизмот е вистинска резолуција на антагонизмот меѓу човекот и природата и помеѓу човекот и човекот; тој е вистинско решавање на конфликтот помеѓу постоењето и суштината, објективизацијата и само-афирмацијата, слободата и неопходноста, индивидуата и видовите. Тој е решение на загатката на историјата и се познава себе како решение.“ 

(Paris Manuscripts, 1844, Private Property and Communism, p. 43)

Комунизмот различен од атеизмот

Целото револуционерно движење нужно ја наоѓа и својата емпириска и својата теоретска основа во движењето на приватната сопственост - поточно, во тоа на економијата. Оваа материјална, веднаш воочлива приватна сопственост е материјално воочливиот израз на отуѓен човечки живот. Неговото движење - производството и потрошувачката - е воочливото откровение на движењето на целото производство до сега, т.е., реализацијата или реалноста на човекот. Религијата, семејството, државата, законот, моралот, науката, уметноста итн., се само посебни начини на производство и спаѓаат под неговиот општ закон. Позитивната трансценденција на приватната сопственост како присвојување на човечкиот живот, значи, е позитивната трансценденција на сето отуѓување - односно враќање на човекот од религијата, семејството, државата итн., кај неговото човечко, односно, општествено, постоење. Религиозното отуѓување како такво се случува само во рамките на свеста, на внатрешниот живот на човекот, но економското отуѓување е она на реалниот живот; затоа нејзината трансценденција ги опфаќа двата аспекти. Очигледно е дека почетната фаза на движење меѓу различните народи зависи од тоа дали вистинскиот признат живот на луѓето се манифестира повеќе во свеста или во надворешниот свет - е поидеален или реален. Комунизмот започнува од каде започнува атеизмот (Роберт Овен), но атеизмот е на почетокот сè уште далеку од тоа да биде комунизам; навистина, сè уште е во најголем дел апстракција. Затоа, филантропијата на атеизмот е само филозофска, апстрактна филантропија, а таа на комунизмот е одеднаш реална и директно наклонета кон дејствување. 

(Paris Manuscripts, 1844, Private Property and Communism)

Комунизам во агрокултурата

Здружувањето, применето на земјата, ја споделува економската предност на земјишната сопственост во големи размери, и прво доведува до остварување на оригиналната тенденција својствена за поделбата на земјиштето, имено, еднаквоста. На ист начин, исто така, здружувањето ги воспоставуваат, сега на рационална основа, која повеќе не е посредувана од крепосништвото, врховното лордство и смешниот мистицизам на сопственоста, интимните врски на човекот со земјата, бидејќи земјата престанува да биде предмет на апсурдност, а преку слободниот труд и слободното уживање станува уште еднаш вистинска лична сопственост на човекот. 

(Paris Manuscripts, 1844, Rent of Land, p. 65)

Комунизмот како најголемо можно проширување на земјишната сопственост

„Што се однесува до големата земјишна сопственост, нејзините бранители секогаш, софистички, ги идентификуваа економските предности што ги нуди огромното земјоделство со голема земјишна сопственост, како да не се токму резултат на укинување на сопственоста при што оваа предност, прво, ќе го добие своето најголемо можно проширување и, второ, само тогаш ќе има општествена корист.“ 

(Paris Manuscripts, 1844, Rent of Land, p. 66)

Комунизмот како многу тежок и долготраен процес

„За да се укине идејата за приватна сопственост, идејата за комунизам е целосно доволна. Потребно е вистинско комунистичко дејствување за укинување на вистинската приватна сопственост. Историјата ќе дојде до него; и ова движење, кое во теорија веќе знаеме дека е самотрансцендентно движење, всушност ќе претставува многу тежок и долготраен процес. Но, ние мора да го сметаме за вистински напредок тоа што претходно сме стекнале свест за ограничениот карактер како на целта на ова историско движење – така и на свеста што го надминува.“ 

(Economic and Philosophical Manuscripts of 1844, Human Requirements and Division of Labour Under the Rule of Private Property)

Комунизмот не е идеал, туку вистинско движење

за укинување на капитализмот

„Комунизмот не е за нас состојба што треба да се воспостави, идеал на кој реалноста [ќе] треба да се прилагоди. Ние го нарекуваме комунизмот вистинското движење што ја укинува сегашната состојба на нештата. Условите на ова движење се резултат на постулатите што сега постојат.“ 

The German Ideology (1845/46)

Во комунизмот нема професионални сликари итн.

туку сите управуваат со општото производство

„Бидејќи штом распределбата на трудот е во функција, секој човек има посебна ексклузивна сфера на делување, којашто му е присилена и од којашто тој не може да избега. Тој е ловец, рибар, овчар или критичар и мора да остане таков ако тој не сака да ги изгуби своите средства за живот: додека во комунистичката организација на општеството во секој случај отпаѓа потчинувањето на уметникот на локалната и националната ограниченост, којашто во целост произлегува од поделбата на трудот... Во комунистичкото општество нема сликари, туку само луѓе, кои меѓу другото, и сликаат... во кое секој не може да има исклучиво само еден круг дејности туку може да се изгради во која и да сака гранка на дејност, општеството управува со општото производство и токму со тоа овозможува денес да работиме ова, а утре она, наутро да ловам, попладне да рибарам, навечер да сточарам, по вечерата да критикувам, според моето задоволство, а затоа да не станам ловец, рибар, сточар или критичар.“ 

The German Ideology (1845/46)

Комунизмот оневозможува нешто да постои независно од поединците

„Комунизмот се разликува од сите претходни движења по тоа што ја преобратува основата на сите претходни односи на производство и за прв пат свесно ги третира сите природни премиси како дела на досега постоечките луѓе, им го одзема нивниот природен карактер и ги потчинува на моќта на обединетите индивидуи. Затоа, неговата организација е во суштина економска, материјалната продукција на условите на ова единство; тој ги претвора постојните услови во услови на единство. Реалноста, што ја создава комунизмот, е точно вистинската основа за да се направи невозможно нешто да постои независно од поединците, додека реалноста е само производ на претходниот однос на самите поединци.“ 

The German Ideology (1845/46)

Распределба на производството според трудов придонес

„Поединечниот производител добива назад од општеството – после одбивањата – точно она што му го дал. Она што тој му го дал е неговото лично количество на труд. На пример, општествениот работен ден го содржи износот на индивидуални работни часови. Значи, индивидуалното работно време на индивидуалниот производител го одредува неговиот придонес кон општествениот работен ден, неговиот дел од него. Општеството му дава уверение кое тврди дека тој извршил толкав и толкав износ на работа (после одбиениот труд за заедничкиот фонд), и со ова уверение тој може да извлекува од општествената залиха на средства за потрошувачка онолку колку што чини еквивалентниот износ на трудот. Истиот износ на трудот што го дал на општеството во една форма, го добива назад во друга.“ 

(Marx, 1974, p. 346)

Трудови ваучери

„Трудовите пари“ на Овен се исто толку малку „пари“, нешто како еден театарски билет. Овен има за претпоставка непосреден поопштествен труд, т.е. една форма на производство што му е дијаметрално спротивна на стоковното производство. Потврдата за трудот го потврдува само индивидуалниот дел со кој учествува производителот во општиот труд и неговото индивидуално право на делот од општиот производ определен за потрошувачка. Но, на Овен ни на ум не му иде да го земе за претпоставка стоковното производство и тогаш да се обиде да ги заобиколи неговите нужни услови со парични итроштини.

(Marx, 1976, pp. 188–9)

Пролетерите ја добиваат сопственоста

„Само пролетерите на нашето време, потполно исклучени од секоја дејност, се способни да постигнат своја потполна, не повеќе ограничена самодејност, која ја постигаат со присвојувањето на тоталитетот на производните сили и на тој начин развитокот на тоталитетот на способностите. Сите поранешни револуционерни присвојувања биле ограничени, индивидуите, чија самодејност била притисната со ограничените орудија за производство и ограниченото општење го присвојувале тоа ограничено орудие за производство и поради тоа доведувале до нова ограниченост. Нивното орудие за производство станувало нивна сопственост, но тие самите останувале потчинети на поделбата на трудот и на своето сопствено орудие за производство. Во случајот на сите досегашни присвојувања мноштвото индивидуи останувало подредено на едно единствено орудие за производство; во случај на пролетерско присвојување масата орудија за производство мора да бидат потчинети на секоја индивидуа а сопственоста на сите индивидуи. Модерното универзално општење можно е да се подреди на индивидуите само на тој начин што тоа се потчинува на сите индивидуи.“ 

(МЕД, том 6, стр. 66-67)

„Со присвојувањето на тоталните производни сили од страна на здружените индивидуи престанува да постои приватната сопственост.“ 

(МЕД, том 6, стр. 67)

„Сопственоста над обработливата земја е примарен извор на целокупното богатство и стана голем проблем, од чие решение зависи иднината на работничката класа. Национализацијата на земјата ќе донесе со себе потполна промена на односите меѓу трудот и капиталот и конечно ќе се отфрли целокупното капиталистичко производство, како и во индустријата, така и во земјоделието. Дури тогаш ќе исчезнат класните разлики и привилегии, заедно со економската основа од која што поникнале. Животот од туѓ труд ќе стане минато! Тогаш нема да има повеќе ни влада, ни држава, различни од самото општество! Земјоделието, рударството, индустријата, со еден збор сите гранки на производството постепено ќе се организираат на најсоодветниот начин. Националната централизација на средствата за производство ќе стане природна основа на општеството сочинето од асоцијации на слободни и рамноправни производители, кои ќе се грижат за општествените работи врз основа на заеднички и рационален план. Тоа е хуманитарната цел кон која се стреми големото економско движење на 19 век.“ 

(Национализација на земјата, Карл Маркс, 1872)

„Воспоставување на индивидуалната сопственост врз придобивките на капиталистичката ера: врз основа на кооперациијата и заедничкото поседување на земјата и средствата за производство што ги произнел самиот труд.“

(Капитал I, Култура, Бгд, 1947, 646)

„Капиталот е општествена сила... кога капиталот ќе се претвори во општа сопственост, во сопственост коja им припаѓа на сите чланови на општеството, со тоа личната сопственост не се претвора во општествена, се менува само карактерот на сопственост, таа го губи својот класен карактер.“

(Избрани дела, том I, Култура, Бгд., 1949, 28)

„Комунизмот не одзема никому можност за присвојување на производите на општествениот труд; тој ja одзема само можноста со присвојувањето да се подјарми себе си туѓиот труд.“

(Избрани дела, том I, Култура, Бгд., 1949, 30)

„Париската комуна сакаше индивидуалната сопственост да ja направи стварност, претворајќи ги средствата за производство, земјата и капиталот во голи орудија на слободниот и здружен труд.“

(Избрани дела, том, I, Култура, Бгд, 1949, 500)

„Она што ja чини одликата на комунизмот не е укинувањето на сопственоста воопшто туку укинувањето на буржоаската сопственост.“

(Комунистичкиот манифест, II дел)

Комунизмот ја укинува војската

„Во комунистичко општество ниту еден човек не би помислувал на некаква постојана војска. Зошто е војската? За чување на внатрешниот ред и мир во земјата? ...На никого нема да му падне на памет да го нарушува овој внатрешен мир. Стравот од револуција е само последица од спротивставените интереси; каде што интересите на сите се поклопуваат, за таков страв не може да стане ни збор. – За агресивна војна? Како едно комунистичко општество би дошло на помисла да превзема напаѓачка војна, такво општество кое многу добро знае дека во војна губи луѓе и капитал, а во најдобар случај може да добие неколку никакви области, значи, области кои носат пореметување на општествениот поредок?! – За одбранбена војна? За тоа не е потребна никаква постојана војска, бидејќи секој способен член на општеството, и покрај неговите постојани обврски, ќе биде лесно обучен во вистинска, не парадна, воена вештина толку колку е потребно за одбрана на земјата. А покрај тоа, ако се размисли дека членот на едно такво комунистичко општество, во случај на војна, која би можела да избувне само против антикомунистички нации, има да ја брани вистинската татковина, вистинското огниште, дека тој ќе се бори, значи, со такво одушевување, со таква упорност, со таква храброст пред која механичката извежбаност на модерната армија мора да се развее како плева; ако се помисли само на тоа какви чуда направи ентузијазмот на револуционерните армии од 1792 до 1799 година, кои, сепак, се бореа за една илузија, за привидна татковина, тогаш ќе мора да се увиди колку може да биде снажна една војска која не се бори за илузија, туку за вистинска реалност. Овие безбројни маси работници, кои сега армиите им ги одземаат на цивилизираните народи, во една комунистичка организација би биле вратени на производството; тие би произвеле не само толку колку што ќе потрошат, туку би можеле да дадат на јавните складишта уште повеќе продукти отколку што е потребно за нивното издржување.“ (Ф.Енгелс, Говори во Елберфелд, 1845)

„Комунистичкото уредување би му ги вратило на општественото тело сите оние сили кои досега ги апстрахираше паразитот државата која се храни за сметка на општеството и која го сопира неговото слободно движење.“ 

(Маркс-Енгелс, Изабрана дела, том I, стр. 499, Белград, 1949)

„Слободата во оваа област може да се состои во тоа здружениот човек, здружените производители, рационално да го уредат овој свој промет на материја со природата, да го доведат под своја заедничка контрола, наместо тој да господари над нив како некоја слепа сила; да го вршат со најмало трошење на сила и под услови кои се најдостојни на нивната човечка природа.“ 

(К. Маркс, „Капитал“, том III, стр. 756, Белград, 1948, латиница)

„Дури од моментот на поопштествувањето на средствата за производство, општествените причини, коишто тие ќе ги стават во движење, претежно и во се‘ поголема мера ќе ги имаат оние последици што тие ги сакаат.“ 

(Маркс-Енгелс, „Изабрана дела“, том III, Белград, стр. 149)

„Редукција на нужниот труд на минимум, на која тогаш ‘и одговара уметничко, научно итн. образование врз основа на слободното време за сите и со помош на создадените средства.“ 

(K. Marx, “Grundrisse”, S. 593)

„Во условите на социјализмот и сиромаштвото добива свое човечко значење, зашто е тоа онаа пасивна врска која прави човекот да го почувствува како потреба она најголемото богатство, то ест другиот човек.“ 

(„Рани радови“, стр. 236)

„Остварувањето на себе е можно само низ односи со другите луѓе, во заедницата, во која секој поединец има средства своите способности сестрано да ги развие, па дури тогаш во заедницата е можна и лична слобода.“ 

(Маркс-Енгелс, „Немачка идеологија“, I, стр. 81)

„Еднаквоста е свеста на човекот за себе во елементот на практиката, значи, свест на човекот за другиот човек како на себе еднаков и однесување на човекот спрема другиот како на себе еднаков. Еднаквоста е израз за единството на човечкото суштество, за генеричката свест и генеричкото однесување на човекот, за практичната истоветност на човек со човекот...“ 

(Маркс-Енгелс, „Света породица“, Дела, том 5, стр. 34, Белград, 1968)

„Царството на слободата почнува, всушност, дури таму каде што престанува трудот којшто е определен со неволја и надворешна целисходност... каде што почнува развитокот на човечката сила којашто е цел сама за себе.“ 

(К. Маркс, Капитал, III, оп. цит., стр. 711)

„Во комунистичката организација на општеството во секој случај отпаѓа потчинувањето на уметникот на локалната и националната ограниченост, којашто во целост произлегува од поделбата на трудот, и отпаѓа подредувањето на индивидуата на една определена уметност, да е таа исклучиво сликар, скулптор итн., а веќе и името достатно ја изразува ограниченоста на неговиот професионален развиток и неговата зависност од поделбата на трудот. Во комунистичкото општество нема сликари, туку само луѓе, кои, меѓу другото, и сликаат.“ 

(Маркс-Енгелс, Германска идеологија, II, оп. цит., стр. 113)

„Во комунистичкото општество во кое секој не може да има исклучиво само еден круг дејности туку може да се изгради во која и да сака гранка на дејност, општеството управува со општото производство и токму со тоа овозможува денес да работиме ова, а утре она, наутро да ловам, попладне да рибарам, навечер да сточарам, по вечерата да критикувам, според моето задоволство, а затоа да не станам ловец, рибар, сточар или критичар.“ 

(Маркс-Енгелс, Германска идеологија, I, оп. цит., стр. 33)